آیین به گِل افتادن عزادارن حسینی در روز دهم محرم از جلوه های خاص عزداری مردم لرستان در ماه محرم می باشد.

     آیین و سنت به گِل افتادن( گِل گیری) ، سنتی به جای مانده از پیشینیان این منطقه از کشور می باشد، که با اندک اختلافی از جهت برگزاری در سطح استان لرستان انجام می شود، این شیوه از سوگواری قبل از اسلام در مناطقی از کشور به ویژه در استان لرستان در سوگ عزیزان، بزرگان، یلان و جوانان از دیرباز انجام گرفته است و همچنان ادامه دارد.

     به استناد و گواه تاریخ، مردم ولایت مدار و محب اهل بیت علیهم السلام مراسم و آیین گِل مالی را در عزای حضرت سیدالشهدا و یاران باوفایش همواره انجام داده اند. که مختصراً به آن می پردازیم.

     جهت برگزاری این مراسم ابتدا حوضچه هایی به شکل مربع یا دایره که از آجر و ملات گِل ساخته می شودآماده می نمایند.سپس خاک تمیزی(معمولاً از خاک رس استفاده میگردد) را که از قبل تهیه والک شده درون حوضچه می ریزند. سپس آن را با آب و گلاب های نذرشده به صورت گِل شُل آماده می کنند. و در کنار این حوضچه ها آتشی از هیزم چوب برای خشک کردن افرادی که به گل افتاده اند استفاده می گردد.

     از بامداد روز عاشورا و در سحرگاه عزاداران و کسانی که نذر دارند وارد حوضچه های گل شده و بعضاً تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می کنند و به اصطلاح به گِل می افتند.

     برخی دیگر از عزاداران تنها سر و صورت و دوکتف و شانه خود را گِل می مالند و درکنار شعله های آتش که به همین منظور تهیه شده خود را خشک می کنند. و تا سپیده صبح با اشعاری مانند:

امشبی را شه دین در حرمش مهمان است

مکن ای صبح طلوع، مکن ای صبح طلوع

     در سوگ سرو شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین به عزاداری می پردازند.سپس عزاداران در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی منظم در سطح شهر به راه می افتند و تا اذان ظهر به عزاداری می پردازند. عزاداری مردم سوگ وار در روز عاشورا با اقامه نماز ظهر به ادامه می یابد.

     ضمناً این مراسم، به عنوان میراث معنوی منطقه توسط سازمان میراث فرهنگی در زمره آثار ملّی به ثبت رسیده است.

            رقیه رحیمی              لرستان   بروجرد                      مدرسه علمیه محدثه سلام الله علیها بروجرد